Merhabalar değerli tekno bilim adamı okurları ,
X ray cihazları genel olarak kişisel ve toplum güvenliğini tehdit edecek “patlayıcı maddeleri, zararlı kimyasalları, delici, kesici aletleri ve silahların” izinsiz şekilde bulunan alana geçişini engellemek maksadıyla kullanılan tespit ve kontrol cihazlarıdır.
Kontrol edilecek çanta, koli, bavul, valiz vs. gibi eşyaların geçişi için kullanılan “taşıyıcı konveyör bant”, taramanın gerçekleştiği” tünel” ve taranan eşyanın görüntülendiği “monitörden” oluşmaktadır.
X-Ray Cihazlarının Çalışma Prensipleri
Şebekeden aldığı elektrik enerjisiyle, cihazın tünelinde bulunan ve X ışını üreten “X ışını Jeneratörü” nün diyotunun Anot (+) bölgesinden yayılan ve yansıyan ışınların kontrol edilecek eşyaya nüfuz (Penetrate) ederek cihazın monitöründe görüntülenmesini sağlayarak güvenlik zaafiyeti oluşturacak veya yasaklı maddelerin tespiti kolaylaşır.
X-Ray cihazlarının Çeşitleri ve Kullanım Amaçları
“Organik-inorganik” madde ayrımı yapabilmesi ve kontrol edilecek eşyanın hacminden dolayı “tünel geçiş alanı” seçiminin bu değişkene göre x ray tercih edilmesi gerekmektedir.
X-Ray cihazlarının tünel geçiş alanları farklı boyutlarda üretilmesine rağmen genel olarak 50*30,65*50,80*65,100*80,100*100 cm (Genişlik*Yükseklik) boyutları tercih edilmektedir.
50*30 cm tünel giriş alanına sahip X-Ray cihazları; genellikle küçük boyutlu el ve sırt çantalarının kontrolden geçirildiği, alışveriş merkezleri, kamu veya özel kuruluşlar tarafından tercih edilmektedir.
İhtiyaca ve tarama yapılacak eşyaların hacmine istinaden,65*50,80*65,100*80,100*100 cm tünel geçiş aralığına sahip X-Ray cihazları tercih edilmelidir.
X-Ray cihazlarının tünel giriş alanları genişledikçe tarama yapılan nesneye nüfuz (Penetrate) eden ışınların derinliği de milimetre cinsinden artmaktadır. Yine kullanım ve tarama yapılacak nesneye nüfuz (Penetrate) eden derinliğe uygun cihaz seçimi yapılarak güvenliğin üst seviyeye çıkarılması amaçlanmaktadır.
X-ray cihazları çanta ve valizleri kontrol ederken belli miktarda “Radyasyon sızıntısı” oluşmaktadır. Bu sebeple insanların aklına “X-Ray cihazlarının insan sağılığına zararı var mıdır ? “Sorusunu getirmektedir. Bu soruyu cevaplarken X-Ray cihazının ne zaman ve ne şekilde X ışını ürettiğini bilmek gerekmektedir.
Üst arama dedektörü ve X-Ray cihazları, tünel girişinde bir eşya algılamadığında X ışını jeneratörü çalışmamakta ve doğal olarak cihaz bu durumda herhangi bir radyasyon sızıntısı oluşmamaktadır.
Ayrıca sağlık açısından kişisel önlem olarak da-Ray cihazından sorumlu operatörlerin ve eşyaları kontrol edilecek ziyaretçilerin tarama esnasında cihazın tüneline herhangi bir uzuvlarını sokmaması gerekmektedir.
X-Ray cihazlarının X ışını jeneratörüne sahip olması ve radyasyon sızıntısı olabilmesi sebebiyle bu cihazların ve cihaz operatörlerinin belirli yetkinliklere haiz olması gerekmektedir.
X-Ray cihazlarının belirlenen kriterlere uygun olup-olmadığı ülkemizde TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) tarafından denetlenmektedir. X-Ray cihazlarına sahip resmi ve özel kurumların tümü TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu)’e “Kullanma ve Bulundurma Belgesi” almak için başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Başvuruya istinaden TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) yetkilileri bizzat cihazın bulunduğu yere giderek X-Ray cihazının başvuruda belirtilen adres, marka, model ve seri numarasına sahip olup-olmadığını kontrol eder.
Ayrıca TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) yetkilileri tarafından X-Ray cihazının radyasyon ölçümlerini yapılarak, belirlenen kriterlere sahip olabilen X-Ray cihazına ait “Kullanma ve Bulundurma Belgesi’ni onaylar.
Üst Arama Dedektörleri
Üst arama dedektörleri genellikle X-Ray cihazlarının yanında bulunan kapı tipi boy dedektörlerinden geçen kişilerin alarm veren bölgelerini aramak için kullanılır. Kapı tipi boy dedektörlerinden geçen ve alarm veren kişilerin üzerini alarm veren bölgeyi filtreleyerek arayıp yasaklı ürün veya güvenliği tehdit eden delici ya da kesici alet veya silahın tespit edilmesi için kullanılır.
El dedektörü adı verilen cihazlar şarj edilebilen piller sayesinde çalışır. Uzun ömürlü bu piller sayesinde el dedektörleri uzun saatler boyunca görevini yerine getirebilmektedir.
El dedektörlerininin üzerinde bulunan hassasiyet ayar düğmesi ile aranan bölgedeki yasaklı maddenin yoğunluğuna göre kalibre edilmektedir. El dedektörleri arama sırasında ister sesli ister titreşimli uyarı vererek güvenlik görevlisi tarafından yasaklı maddenin tespit edilmesi sağlanır.
El dedektörü taşıma kılıfı sayesinde kullanım ve taşıma kolaylığı sağlamaktadır. Ayrıca el dedektörü içinde bulunan ve çalışmasını sağlayan pili de harici adaptörle şarj edip uzun ve kesintisiz kullanım sağlamaktadır.
Günümüzde sıklıkla karşılaşılan güvenlik zafiyetleri sebebiyle oluşan yaralanma ve cinayetlerin engellenebilmesi ve toplu kullanım alanlarında güvenliğin üst seviyeye çıkarılabilmesi için X-Ray, Boy Dedektörü ve El dedektörleri sayesinde kullanılırken, güvenlik görevlilerinin de kolayca şüpheli ya da üzerinde delici, kesici alet ve silah taşıyan kişileri kolaylıkla tespit ederek temas olmadan ilgili alarm veren materyali bulması amaçlanmıştır. Umumi ve kalabalık alanlarda güvenliği üst seviyeye taşıyan bu cihazlar hayatımızın bir parçası haline gelmiştir.
